Diagnostiek van bot- en weke delentumoren
Als u met bepaalde klachten bij uw huisarts komt, zal de huisarts eerst een lichamelijk onderzoek verrichten. Als de huisarts vermoedt dat het om een bottumor of weke delentumor gaat, zal hij of zij u doorverwijzen naar een specialist. Meestal is dat een (orthopedisch) chirurg. In enkele gevallen komt u bij andere specialisten terecht, zoals een internist of oncoloog Indien de specialist denkt dat u een kwaadaardige bot- of weke delentumor heeft, dan zal u bij voorkeur doorverwezen worden naar een gespecialiseerd ziekenhuis voor de behandeling van deze tumoren.
Röntgenfoto
In de meeste gevallen wordt er gestart met het maken van een röntgenfoto. Op basis hiervan wordt de verdenking uitgesproken of het om een goedaardige of mogelijk een kwaadaardige tumor van het bot gaat. Is de verdenking op een kwaadaardige tumor aanwezig, dan zal snel vervolgonderzoek volgen. Is uw bottumor vermoedelijk goedaardig, dan kan uw behandelend arts besluiten om verdere ontwikkelingen af te wachten en op gezette tijdstippen de röntgenfoto te herhalen.
MRI
Als er reden tot aanvullend onderzoek is, dan vindt er vaak een MRI-onderzoek plaats. Dit is een onderzoeksmethode, die gebruik maakt van magneetvelden in combinatie met radiogolven. Met dit onderzoek kan de radioloog ook dwars- en lengtedoorsneden van het lichaam zichtbaar maken. Tijdens het MRI- onderzoek ligt u in een soort koker, wat soms als benauwend kan worden ervaren.
Bij een MRI onderzoek moet u er rekening mee houden dat er veel geluid uit het apparaat komt. Hiervoor krijgt u gehoorbescherming. Tijdens het onderzoek kunt u via de intercom contact houden met de radiologisch laborant. Het MRI-onderzoek is erg geschikt om vast te stellen waar de tumor zich ten opzichte van het omringende weefsel bevindt.
CT
Naast het MRI-onderzoek kan er een CT-scan nodig zijn. Dit geeft nauwkeurige informatie over de kwaliteit van het bot. Een CT-scan is een onderzoek waarmee gedetailleerde dwarsdoorsneden van organen en weefsels gemaakt worden. Het principe is gebaseerd op röntgenstralen, die door een computer verder verwerkt worden. U ligt bij een CT-scan op een beweegbare tafel, die langzaam door het apparaat heen schuift. Terwijl de tafel verschuift, worden er opnames gemaakt. Deze foto’s geven een duidelijk beeld van de plaats, de grootte en de uitbreiding van de tumor.
Naast onderzoek van de tumor wordt er bij verdenking op een kwaadaardige tumor vaak een CT-scan van uw longen gemaakt om vast te stellen of er sprake is van uitzaaiingen. Soms is het voldoende alleen een gewone röntgenfoto van de longen te maken.
PET/CT
Voor het vaststellen van uitzaaiingen kan een PET/CT worden gemaakt. Hierbij wordt een minimale hoeveel radioactieve stof bij u ingespoten via een infuus. Eventuele uitzaaiingen kunnen daarna doormiddel van een speciale camera worden aangetoond. U ligt daarbij rustig op een tafel en merkt niets van het maken van afbeeldingen met deze camera. Vaak wordt het onderzoek gecombineerd met een gedetailleerde CT-scan van uw lichaam, hiervoor krijgt u tijdens de scan ook een contrastmiddel via het infuus.
Biopsie
Als er bij u na een of meerdere onderzoeken een verdenking is op een kwaadaardige bot- of weke delentumor, dan kan nog meer aanvullend onderzoek nodig zijn. Vaak gebeurt dit door middel van een biopsie. Dit kan in de meeste gevallen poliklinisch (zonder opname in het ziekenhuis). In het andere geval wordt u opgenomen en mag u vaak diezelfde dag weer naar huis (een dagbehandeling).
Bij een biopsie wordt een naald in het tumorgebied ingebracht. Vervolgens wordt een stukje weefsel weggenomen. De meeste biopten worden door de radioloog afgenomen, waarbij de radioloog door middel van gelijktijdig echo-onderzoek precies kan zien waar het weefsel weggenomen wordt. In sommige gevallen zal de biopsie onder geleide van een CT door de radioloog worden uitgevoerd.
Ook is het mogelijk dat de (orthopedisch) chirurg door middel van een kleine operatieve-ingreep weefsel wegneemt. Dit is een open biopsie. Deze ingreep gebeurt vaak onder narcose. In het geval van een open biopsie blijft u soms een nacht in het ziekenhuis om van de narcose te herstellen.
Het materiaal dat verkregen wordt bij een biopsie wordt beoordeeld door een patholoog. De patholoog onderzoekt het weefsel onder een microscoop. Tegenwoordig gebeurt dit steeds vaker met verfijnde (moleculaire) technieken. De patholoog stelt zo de definitieve diagnose.
Verschillende soorten goedaardige bottumoren
Atypische cartilagineuze tumor (ACT) is een vaak voorkomende bottumor. Het is niet specifiek goedaardig of kwaadaardig en komt vooral voor in lange pijpbeenderen. Directe behandeling is vaak niet nodig.
Fibreuze dysplasie is een zeldzame goedaardige bottumor die kan optreden op elke leeftijd. Het kan leiden tot pijn en spontane botbreuken.
Een non-ossyfying fibroom (NOF) is een goedaardige tumor die voorkomt in het bot van kinderen en jongvolwassenen.
Een osteoïd osteoom is een goedaardige bottumor. De symptomen zijn heftige (nachtelijke) pijn die goed reageert op aspirine of NSAID's.
Verschillende soorten kwaadaardige bottumoren
Een Ewing sarcoom is een zeldzame vorm van botkanker die voornamelijk voorkomt bij kinderen en jonge volwassenen tussen de leeftijd van 10 en 20 jaar.
Een adamantinoom is een zeldzame vorm van botkanker die meestal voorkomt in het scheenbeen. Het treft meestal jongvolwassenen en adolescenten.
Een chondrosarcoom is een zeldzame botkanker die ontstaat uit kraakbeencellen en kan overal in het lichaam voorkomen. Het komt vaker voor bij volwassenen en kan variëren in agressiviteit.
Chordomen zijn zeldzame kwaadaardige tumoren die ontstaan in de wervelkolom. Deze tumoren worden beschouwd als een vorm van sarcoom.
Verschillende soorten goedaardige wekedelentumoren
Een desmoïd tumor, ook bekend als agressieve fibromatose, is een zeldzame tumor die ontstaat uit fibroblasten, dit zijn cellen in het bindweefsel.
Een tenosynoviale reusceltumor is een goedaardige tumor die ontstaat uit weefsels die de gewrichten omringen. Er zijn twee soorten tumoren: het lokale type en het diffuse type.
Een schwannoom is een goedaardige tumor uit de cellen van de zenuwschede en komt meestal voor in perifere zenuwen zoals die in armen en benen, maar kan op andere plekken voorkomen.
Een ALT ontstaat uit vetweefsel in het lichaam. Het is 'atypisch' vanwege de afwijkende kenmerken van tumorcellen en is niet volledig goedaardig of kwaadaardig.
Verschillende soorten kwaadaardige wekedelentumoren
Liposarcomen zijn zeldzame kankers die ontstaan uit vetcellen. Ze kunnen op diverse plekken voorkomen, vooral in de armen en benen, of achter het buikvlies.
Rhabdomyosarcoom is een zeldzame vorm van kanker die ontstaat in de spierweefsels van het lichaam.
Een fibrosarcoom is een zeldzame kanker die ontstaat uit bindweefselcellen. Het komt voornamelijk voor in de armen en benen, maar kan ook elders in het lichaam voorkomen.